پایان نامه بررسی مبانی واحکام قاعده غررازدیدگاه فقه امامیه و کاربردآن درحقوق مدنی ومبانی حقوق اسلام

مبانی حقوق اسلامی

عنوان پایان نامه :

بررسی مبانی واحکام قاعده غرر ازدیدگاه فقه امامیه وکاربردآن درحقوق مدنی

چکیده ................................................................................................................1

فصل اول (کلیات)

1-1مقدمه............................................................................................................2

1-2- بیان مسئله.....................................................................................................4

1-3- تاریخچه تحقیق...............................................................................................5

1-3- ضرورت، اهداف و اهمیت تحقیق ......................................................................6

1-5- فرضیه تحقیق ............................................................................................6

1-6- سوالات .....................................................................................................6

1-7- فرضیات.....................................................................................................7

1-8- پیشینه تحقیق.................................................................................................7

1-9- روش تحقیق.................................................................................................8

فصل دوم( تعاریف)

2-1- تعریف قاعده ...............................................................................................9

2-1-1- معنای لغوی قاعده.......................................................................................9

2-1-2- گفتار دوم : معنای اصطلاحی قاعده................................................................10

2-1-3- گفتار سوم : تفاوت قاعده فقهی با اصولی.........................................................10

2-2- مفهوم لغوی و اصطلاحی بیع............................................................................15

2-2-1-اوصاف عقد بیع.........................................................................................17

2-2-1-1-تملیکی بودن بیع ......................................................................................17

2-2-1-2- معاوضی بودن بیع................................................................................ 19

2-2-1-3-عین بودن مبیع.......................................................................................19

3-2-2-لزوم عقد بیع . ..........................................................................................20

2-2-2 - ادله مشروعیت بیع.....................................................................................21

2-3- مفهوم غرر...................................................................................................... 21

2-3-1-مفهوم لغوی و اصطلاحی غرر........................................................................... 21

2-3-2-غرر در زمان جاهلیت ......................................................................................25

2-3- مفهوم غرور.................................................................................................... 31

2-3-1-تفاوت غرر با غرور........................................................................................32

فصل سوم( منابع و مستندات قاعده غرر)

3-1-قرآن..........................................................................................................34

3-2- سنت..........................................................................................................40

3-2-1- واکاوی روایات.........................................................................................42

3-2-2- معناى بیع غرر در حدیث نبوى (ص) .............................................................44

3-2-3- حكم معامله غررى در روایات.......................................................................46

3-3- اجماع.........................................................................................................49

3-4- عقل.......................................................................................................... 51

4-5- بنای عقلا....................................................................................................52

4-6- مبانى قاعده غرر...........................................................................................52

4-6-2- اصل «اتقان در عمل» و جلوگیرى از نزاع.......................................................55

3-6-3- نوعى یا شخصى بودنِ معیار تمییز غرر..........................................................57

2-7- تقسیم غرر..................................................................................................62

2-7-1- تقسیم غرر از نظر فقهاى امامیه....................................................................62

2-7-2- تقسیم غرر از نظر دانش مندان اهل سنّت.........................................................63

3-8-غرر در مبیع(مثمن) ......................................................................................65

3-8-1-غرر از جهت اصل وجود مبیع......................................................................65

3-8-1-1-بیع اشیاى معدوم.........................................................................................66

2-8-2- غرر از جهت قدرت بر تسلیم...........................................................................69

3-8-3- غرر از جهت اوصاف مورد معامله....................................................................76

3-9- غرر در مورد معامله از منظر فقه........................................................................ 81

3-9-1-غرر در ثمن..................................................................................................81

3-9-2- فروش به نرخ روز از منظر فقه....................................................................... 83

3-10- غرر در شرط معامله از منظر فقه.......................................................................86

فصل چهارم (غرر در قانون موضوعه ایران)

4-1-غرر در حقوق مدنی............................................................................................88

4-2-قلمرو غرر در قانون مدنی................................................................................... 91

4-3-تقسیم غرر در قانون مدنى ایران.............................................................................94

4-5-علم به اوصاف مبیع در قانون مدنی ........................................................................99

4-6-معلوم بودن مورد معامله.......................................................................................100

4-7-معین بودن مورد معامله.....................................................................................107

4-8-غرردرموردمعامله از منظر قانون مدنی.................................................................111

4-9- فروش به نرخ روز از منظر قانون مدنی ..............................................................112

4-10-غرر در شرط از منظر قانون مدنی ....................................................................113

4-5-غرر در قوانین سایر کشور ها............................................................................ 114

4-5-1-قانون مدنى مصر..........................................................................................114

4-5-2-انگلیس.......................................................................................................118

4-5-3-قانون مدنى فرانسه........................................................................................119

فصل پنجم : ( نتیجه گیری)

نتیجه گیری............................................................................................................120

چکیده :

در حقوق اسلامی به دلیل فقدان پاره ای از شرایط اساسی، برخی از معاملات و قراردادها اعتبار و نفوذ ندارد؛ از جمله ی این معاملات می توان به معاملات غرری اشاره نمود. غرر اصطلاحی در فقه و حقوق است که در عقود کاربرد داشته و قصد داریم که در این پژوهش به آن بپردازیم .

غرر (به فتح اول ودوم) واژهاىاست عربى که داراى معانى گوناگون می باشد درلغت به معنای غفلت وخطروفریب وخدعه و ... وبعضی آنرا جهل وجهل توام با خطربکارمیبرنددر اصطلاح نیز به معنای عقد یا معامله ای است که به جهتی از جهات، نتیجه و پایان آن برای طرفین (بایع و مشتری) یا یکی از آنها مجهول باشد و در نتیجه احتمال ضرر و زیان وجود داشته و سبب ایجاد اختلاف و کشمکش بین آنها شود. در این نوشتار به تعریف قاعـده غرر، تعریف غرر و بررسی آن با در برخی از کتب فقهــی و نوشته های حقوقی می پردازیم . همچنین بررسی غرر در عرف و قانون با اشاره ای به منابع و مبانی این قاعده انجام خواهد شد.

نهایتا به معیار تشخیص غرر در معامله، در شرع و در عرف و نیز غرر مورد معامله که شامل غرر در مبیع و در ثمن می باشد و نیز شرط غرری، مورد بررسی قرار می گیرد.تمامی موارد ذکر شده علاوه بر حقوق ایران، در فقه امامیه نیز مورد بررسی قرار می گیرد .ضمن این که ذکر این نکته الزامی که در این پژوهش نگاهی به فقه عامه و قوانین بر خی از کشورهای دیگر چون مصر انگلیس و فرانسه داشته ایم .