فایل دانشجویی دسیس

جایگاه ایران در اقتصاد جهانی گردشگری

چکیده

گردشگری به عنوان یک فعالیت اقتصادی چند بخشی ، دارای اثرات دوگانه مستقیم و غیر مستقیم بر اقتصاد ملّی است . از جمله آثار مستقیم گردشگری بر اقتصاد ملی می توان به بهبود تراز پرداختهای بین المللی ، اشتغال وسیع ، فرصت سازی اقتصادی و افزایش تقاضا برای کالاها و خدمات اشاره نمود و همچنین توزیع فرصت های اقتصادی بین مناطق مختلف کشور ، گسترش تکنولوژی ، جذب سرمایه گذاریهای خارجی ، توسعه تجارت و نیز رشد صنایع دستی و بومی از جمله آثار غیر مستقیم گردشگری بر اقتصاد ملی است .

چنانچه درآمد زایی و اشتغال زایی را دو شاخص مهم در یک فعالیت اقتصادی موفق در نظر بگیریم هر دو این شاخص ها به صورت وسیع و پایدار در گردشگری قابل تأمین و دسترسی است . توقع اینست كه کشور ایران به عنوان یکی از 10 کشور اوّل جهان به لحاظ جاذبه های گردشگری ( امین اسماعیلی ، 9 ) و نیز قرار گرفتن در بین 5 کشور برتر دنیا از نظر اکوتوریسم ، از جایگاه مناسب تری در سطح جهان برخوردار باشد که البته چنین نیست ، از این رو در مقاله حاضر سعی شده است ضمن بررسی جایگاه ایران در اقتصاد گردشگری جهانی در یک دوره آماری ده ساله ( 2000-1991 ) راهكارهایی مناسب ، واقعی و مبتنی بر تجربیات كشورهای موفق جهت رفع چالشهای پیش روی این فعالیت اقتصادی ، به منظور افزایش سهم در بازار بین المللی ارائه گردد .

مقدمه

تا قبل از ایجاد جنبش جهانگردی یعنی از سده هجدهم میلادی و همگام با انقلاب صنعتی ، جهانگردی از جمله عادات طبقه ثروتمند بود ولی با توسعه صنعتی و حصول پیشرفت های مادی مانند : تحولات عظیم در صنعت حمل و نقل ، جهانگردی دیگر تفنّنی منحصر به طبقات ممتاز جامعه نبوده بلکه جریانی شد که تقریباً تمام قشرهای اجتماعی را در برگرفت ( دریو ،1371 ، 675).

در دهه 1970 توریسم به عنوان ابزاری برای توسعه کشورهای در حال توسعه مطرح شد تا جایی که دکادت از آن به عنوان گذرنامه توسعه برای این گونه کشورها یاد می کند و امروزه نیز با توجه به گفته برخی کارشناسان نظیر : تورنر ، توریسم بین المللی به عنوان امید بخش ترین ، پیچیده ترین و جایگزین ترین فعالیتی مطرح است که جهان سوم با آن روبروست ( حسین زاده دلیر، 1382، 24 و 25 ) و ایران به عنوان کشوری که با محدودیت منابع مالی و درآمدی و نیز فراوانی جمعیت جوان و جویای کار مواجه است با عنایت به توانمندی های صنعت گردشگری و قابلیت های خود در جهت ایجاد شرایط مناسب به منظور رفع مشکلات اقتصادی ، در سالهای اخیر بیش از گذشته به این صنعت پرقدرت و توانا توجه نموده و اکنون در راستای چنین توجهی از لحاظ ورود گردشگران بین المللی و میزان کسب درآمد و سهم در اقتصاد جهانی گردشگری جایگاه مناسبتری را به خود اختصاص داده است ولی این جایگاه با توجه به توانمندی های ایران متناسب و در خور نیست . یک کشور زمانی پذیرای گردشگران خواهد شد که از طرف آنها « مورد پسند » واقع شود و برای تحقق این اتفاق بایستی فعالیت های خویش را جهت معرفی خود ، رفع موانع و ایجاد بستر مناسب گسترش داده تا گردشگران با اطلاع از ویژگی های کشور اقدام به انتخاب مکان سفر نمایند زیرا گردشگر به عنوان فردی که قصد سفر دارد بایستی تنها مکان سفر را انتخاب نماید از این رو هر کشوری که بتواند جاذبه های خود را عرضه نموده و نظر گردشگران را جلب نماید بالطبع در بازار گردشگری جهان سهم بیشتری داشته و جامعه خود را از مواهب حضور گردشگران بهره مند می سازد .

ایران با برخورداری از سابقه طولانی در شكل گیری بخشی از فرهنگ جهانی قادر است خود را به عنوان فرهنگی مستقل به دنیا بشناساند ( سازمان برنامه و بودجه؛1371،5)ضمن آنكه آثار باستانی متعدد ، تنوع آب و هوایی و چهار فصل همزمان ، مناظر طبیعی زیبا ، تنوع فرهنگ ها و قومیت ها و ... همگی مؤید استعداد و توانایی کشور ایران برای جلب و جذب گردشگران است .

1- تاریخچه برنامه ریزی گردشگری در ایران

از دهه دوم قرن حاضر ، جهانگردی در ایران رسماً شکل گرفت و برای اولین بار در سال 1314 اداره ای به نام « اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات » در وزارت داخله تاسیس شد و انجام امور مربوط به جهانگردی به آن اداره محول گردید . در همین سال « کانون جهانگردی ایران » به منظور فراهم آوردن موجبات آسایش و آسان کردن مسافرت جهانگردان ایجاد شد ، این کانون که به طور رسمی در بهمن 1317 به ثبت رسید گشت های گوناگونی در داخل کشور برای بازدید جهانگردان ترتیب می داد . در شهریور 1320 اداره جلب سیاحان به « شورای عالی جهانگردی » تغییر نام داد ، این شورا هفته ای یکبار در وزارت کشور تشکیل می شد . در سال 1333 شورای عالی جهانگردی ، به « اداره امور جهانگردی » تبدیل و در وزارت کشور متمرکز شد . از فعالیت های این اداره طی سالهای 37 تا 1333 می توان به انجام برخی خدمات زیربنایی و تدوین قوانین و مقرّرات ناظر بر جهانگردی از جمله « قانون ورود و اقامت اتباع بیگانه » اشاره کرد . در فروردین 1342 سازمانی به نام « سازمان جلب سیاحان » وابسته به نخست وزیری تاسیس شد . هدف عمده این سازمان معرفی پیشینه کشور و تشویق جهانگردان خارجی و داخلی به سیر و سفر و بازدید آنها از آثار باستانی و مناظر طبیعی و ایجاد تمرکز و هماهنگی های لازم در امور مربوط به جهانگردی بود . در تیر ماه 1353 سازمان جلب سیاحان در وزارت اطلاعات ادغام شد و وزارتخانه جدیدی به نام « وزارت اطلاعات و جهانگردی » به وجودآمد .

بدنبال پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 وزارت اطلاعات و جهانگردی ابتدا به وزارت ارشاد ملی و سپس به « وزارت ارشاد اسلامی » تغییر نام داد و حوزه معاونت جهانگردی این وزارتخانه سرپرستی امور جهانگردی کشور را بر عهده گرفت . با تشکیل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معاونت سیاحتی و زیارتی این وزارتخانه،دفتر ایرانگردی و جهانگردی را به منظور برنامه ریزی صنعت توریسم ، آموزش دست اندرکاران جهانگردی ، درجه بندی ، نظارت و نرخ گذاری تأسیسات ، برقراری ارتباط بین المللی با نهادها و ارگانهای جهانگردی خارجی و شرکت در اجلاس ها ، نمایشگاه ها و مجامع بین المللی جهانگردی تشکیل داد . این دفتر پس از مدتی برابر مصوبه 21 آبان 1358 شورای انقلاب اسلامی به نام « سازمان مراکز ایرانگردی و جهانگردی » تغییر نام داد که عملاً از ادغام چهار شرکت دولتی به نامهای شرکت سهامی تأسیسات جهانگردی ایران ، شرکت سهامی گشت های ایران ، شرکت سهامی مرکز خانه های ایران و شرکت سهامی سازمان مراکز جهانگردی برای ورزشهای زمستانی بوجود آمده بود . ( مدرس ، 1378 ، 42 ) و در نهایت در سال 1382 با ادغام سازمان میراث فرهنگی کشور و سازمان ایرانگردی و جهانگردی سازمان جدیدی بنام « سازمان میراث فرهنگی و گردشگری » تشکیل شد .

2- جایگاه ایران در اقتصاد گردشگری جهانی

در دنیا هزینه ای كه جهانگردان سالیانه به مسافرت و تفریح اختصاص می دهند سه برابر بودجه ایست كه صرف امور دفاعی می شود (چاك وای گی ،1377،41)و شاید یكی از مهمترین دلایل توجه به جهانگردی اثرات اقتصادی این وضعیت در توسعه و رشد ملی می باشد . جهانگردی ضمن ایجاد یك رشته فعالیت های جدید در جامعه موجب فعال شدن سایر بخشهای اقتصادی شده و می تواند در برقراری موازنه ارزی نیز اثرات سازنده ای داشته باشد ، از اینرو برخی از كشورها جهانگردی را محور اصلی فعالیتهای اقتصادی خود قرار داده و از این طریق به منافع سرشاری نیز دست یافته اند (الوانی و دهدشتی، 1373،187).

با نگاهی کلی و گذرا به وضعیت گردشگری در سالهای قبل و بعد از انقلاب به وضوح در می یابیم که سهم جهانی ایران از نظر تعداد ورود و درآمدهای حاصل از گردشگری بین المللی در بعد از انقلاب بسیار کاهش یافته است زیرا پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ضرورت تغییر نگرش نسبت به گردشگری را پیش آورد که در آن گذشته از دیدگاه اقتصادی ، تأثیرات فرهنگی و اجتماعی گردشگری نیز مطرح شد .

در دهه اول انقلاب ملاحظات فرهنگ اسلامی – انقلابی ، محافظه کاری سیاسی و از همه مهمتر وقوع جنگ تحمیلی، فراهمی هرگونه فرصت را از کارشناسان و مسئولان اجرایی گرفت و صنعت گردشگری را با رکود مواجه ساخت و آن را به بخش غیر فعال در اقتصاد ایران مبدل نمود .

در دهه دوم انقلاب ، واقع بینی ها جای بدبینی ها را گرفت و گردشگری جایگاه خود را در اندیشه برنامه ریزان اقتصادی پیدا نمود ( زیرک باشی ، 1377 ، 77 ) به طوری که در پایان برنامه اول توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران حدود 900 هزار گردشگر با 450 میلیون دلار درآمد ارزی پیش بینی شده بود که هر چند این پیش بینی به واقعیت تبدیل گردید ولی در مقابل این تعداد گردشگر و درآمد وارده حدود 7/4 میلیون ایرانی به خارج مسافرت و حدود 5 میلیارد دلار ارز با خود خارج کرده اند که بدین ترتیب در پایان برنامه اول حدود 5/4 میلیارد دلار بیلان منفی داشته ایم ( رهنمایی ، 1376 ، 425 ) شواهد امر نشان می دهد که بیلان گردشگری در برنامه های دوم و سوم توسعه نیز چندان بهتر از برنامه اول نبوده است ( بیک محمدی ، 1379 ، 248 ) .

اگر بازار را مکانی بدانیم که در آن عده ای جهت رفع نیازهای خویش اقدام به پرداخت پول می کنند ، در بازار بین المللی گردشگری نیز گردشگران با حضور خود و پرداخت پول اقدام به رفع نیاز می نمایند لذا جذب گردشگران و امکانات مالی آنها را می توان مهم ترین پارامترهای حاصل از صنعت گردشگری دانست از این رو در این قسمت جایگاه ایران را در بازار بین المللی گردشگری از حیث این دو شاخص یعنی تعداد گردشگران ورودی و نیز میزان درآمد حاصله بررسی می نماییم .

2-1- جایگاه ایران از لحاظ ورود گردشگران بین المللی

جهانگردی به عنوان بزرگترین و پر رونق ترین صنعت جهانی (كالین مایكل هال ، 1378، 11)پدیده ایست اقتصادی ، اجتماعی ،فرهنگی و بسیار سیاسی كه در هر جامعه ای متاثر از عوامل پیچیده و در هم بافته سیاسی و اقتصادی و همچنین ویژگیهای جغرافیایی است كه دیگران را مجذوب خود می كند و این جذابیت در ایران تغییر مثبت یافته است بطوریكه در سالهای اخیر تعداد گردشگران وارد شده به ایران همواره در حال افزایش بوده و از سیر صعودی ملایمی برخوردار شده است به طوری که از 249000 نفر در سال 1991 به 1342000 نفر در سال 2000 رسیده است . این در حالی است که سهم ایران از کل گردشگران بین المللی نیز در طی همین دوره ( 2000-1991 ) از 05/0 درصد به 2/0 درصد رسیده است یعنی بیش از 4 برابر گردیده است ( جدول شماره یک)

امکان سنجی و تدوین اصول و قواعد و ارائه راه حل ها

استخراج اصول و قواعد طرح تفصیلی مرتبط با سازماندهی ورودی های شهر

در بررسی طرح تفصیلی مصوب شهر اسفراین موارد مرتبط با طرح ساماندهی ورودی های شهر در دو بخش ارائه می گردد.

بخش اول مبانی و مطالعات طراحی شهری و بخش دوم پروژه های پیشنهادی طرح تفصیلی می باشد.

مبانی و مطالعات طراحی شهری

شبکه ارتباطی شهر نقش شریان های حیاتی آن را ایفا نموده و در طرح های توسعه شهری یکی از خطوط اصلی و تعیین کننده به شمار می رود. شبکه ارتباطی شهر، از شبکه سواره سریع شریان های ظریف تشکیل شده است که به ترتیب جنبه غیر محلی و محلی دارند.

در طرح جامع شهرها فقط سطوح معابر اصلی و معابری که جنبه غیرمحلی داشته باشند مشخص می شوند که بیشتر عملکرد ارتباطی را بر عهده دارند. ولی در طرح های تفصیلی کلیه سطوح ترافیکی به ویژه آنهایی که مقصد را تعیین می کنند و سطوح دیگر را با سطوح ترافیکی ارتباط می دهند مشخص می شود. انتخاب ابعاد لازم برای معابر معمولا با مطالعات و نتیجه گیری پلان های مهندسی ترافیک انجام می گیرد. در چهارچوب طرح تفصیلی این داده ها باید با بافت معماری مورد نظر مطابقت نماید زیرا کلیه فعالیت های ساکنان یک شهر اعم از فعالیت های فرهنگی، اداری، بازرگانی، اوقات فراغت و غیره وابستگی کامل به شبکه اطراف آن دارد. بدین ترتیب باید هماهنگی ویژه ای بین طراحی معبر طراحی کاربری های شهر و نظام محله بندی شهر وجود داشته باشد تا طرحی مناسب برای یک شهر ارائه شود.

شناخت اجزا و عناصر اصلی شهر :

بی شک برای تعیین و تعریف اجزاء و عناصری که ساختار اصلی شهر را شکل می دهند لازم است معیارهایی مشخص شود، منظور معیارهای تعریف کننده اجزاء و عناصر اصلی شهر است.

در این خصوص سعی شده ضمن تجزیه و تحلیل در مطالعه موردی (شهر اسفراین) تعدادی از معیارها برگزیده شود.

پایداری : اعتبار مکان های مختلف شهر تابعی از پیشینه آن مکان ها و به عبارت دیگر مقوله تاریخی است و به همین دلیل تابعی از اعتبار کالبدی و اعتبار فعالیت ها و جمعیتی است که در طول زمان در آن سکنی گزیده اند.

از نظر کوین لینچ پایداری و دوام عبارتست از میزان مقاومت عناصر کالبدی یک شهر در مقابل فرسودگی و زوال و دارا بودن توانایی فعالیت طی دوره طولانی است.

به هر حال بر اساس این معیار، عناصر سازنده ساخت اصلی شهر اعم از توده و فضای فعال عناصری هستند که پایدار و بادوام تر بوده، اهمیت تاریخی – فرهنگی دارند، دارای ارزش های کالبدی – فضایی هستند و کمتر تغییرپذیر می باشند.

به تعبیر دیگر، عناصر پایدار به عناصر یا فضاهایی گفته می شود که از بعد کالبدی و عملکردی در طول اعصار به حیات خود ادامه داده اند. عناصر دست ساخته بشر مانند بازارها و عناصر ترکیب کننده آن، راه ها و گذرهای اصلی و اولیه که شهر را به سایر نقاط پیرامونی متصل می کنند و نیز عناصر مذهبی و موارد مشابه در این گروه قرار می گیرند.

تردد اجتماعی : مقصود از تردد اجتماعی جنبه های عملکردی عناصری است که بیشتر مورد نیاز مردم هستند و تراکم نسبی فعالیت بر اساس میزان مراجعات مردم به آنها تعیین می شود. این عناصر یا فضاهای شهری عمومی، شبکه های اصلی رفت و آمد، راسته ها و پارک های اصلی باشند در همه این موارد میزان مراجعات روزانه مردم به آنها به عنوان مکان های تأمین کننده نیازهای ضروری در حد بالایی است.

بر اساس این معیار عناصر و ابنیه و مجموعه های ساختمانی و یا محوطه های ویژه که جاذب جمعیت هستند مورد شناسایی قرار می گیرند و محورها، هسته ها و حوزه های فعالیتی جاذب جمعیت تعیین می گردند.

مقیاس عملکردی (دامنه نوسان عملکردی) : بر اساس این معیار، اجزاء و عناصر و فضاهای سازنده ساخت اصلی شهر از مقیاس عملکردی بزرگتری برخوردارند.

فعالیت هایی که از سطح عملکردی وسیع تری برخودارند در سطح شهر و نیز فراشهری عمل می کنند و کلیه مردم شهر و یا سایر شهرهای مجاور جهت رفع نیازهای خود به این گونه مکان ها مراجعه می کند.

از نظر سلسله مراتبی، عناصر و فضاهایی که دارای مقیاس عملکردی وسیعی هستند حوزه نفوذ فعالیتی و خدمات رسانی آنها بیشتر است.

معمولاً بازارها، مساجد، راسته های پررفت و آمد شهر و حوزه فعالیت های اصلی از جمله عناصر و فضاهایی محسوب می شوند که از مقیاس عملکردی وسیعی برخوردارند.

اهمیت کارکردی : منظور آن دسته از عناصر و فضاهای شهری است که دارای عملکرد مهمی هستند. به طور کلی فعالیت های مهم تر میدان یا حوزه خدمات دهی وسیع تری داشته و جمعیت بیشتری را در برمی گیرند.

محل هایی که از نظر تصمیم گیری اهمیت زیادتری دارند محل هایی هستند که تصمیمات مهم سیاسی یا اقتصادی در آنها گرفته می شوند.

برای شناخت اهمیت فعالیت ها می توان به قابلیت پاسخ گویی عملکردی مختلف شهر به نیازهای همه اقشار اجتماعی و گروه های مختلف سنی توجه نمود. این بررسی می تواند از طریق قضاوت های ساکنین شهر در نحوه عمل خود صورت پذیرد.

ارزش های فضایی کالبدی و جنبه های نمادین : در بسیاری از شهرها در غیبت عناصر طبیعی کلان، برخی ساختمان ها، خیابان ها و میدان ها یا مجموعه ای از آن ها، مانند عنصری برای هویت دادن به یک مکان یا حوزه شهری یا حتی کل شهر عمل می کنند. این عناصر به تدریج شکل گیری شهر در طول تاریخ به وجود آمده اند. این نوع اجزا و عناصر دارای قدرتی هستند که در زمره خاطره ها یا تصاویر ذهنی مردم از شهر قرار می گیرند.

این عناصر نه تنها دارای ارزش معماری هستند بلکه قادرند روابط جمعی میان شهروندان را تشکیل دهند. این عناصر به لحاظ ترکیب فضایی، نوع معماری و مفهوم کالبدی متمایز و شاخص هستند به نحوی قوی و پایدار در خاطر باقی می مانند و مکان پیرامون خود را هویت می بخشند و تعریف می کنند.

تعیین مرز لهستان

در فصول گذشته دیدیم كه فرماندهی عالی ارتش آلمان در چند جا بحث «دفاع از مرزهای شرق» را به میان می كشد تا گرفتن داوطلب از یكسو و اعزام نیرو به پزنانی و سیلزی را از سوی دیگر موجه جلوه دهد. باید دید دیگر بحث از كدام مرزهاست؟ مرزهای 1914 یا مرزهائی كه بر اساس معاهده برست- لیتوفسك، در سال 1919 به روس ها تحمیل شده است؟ بی تردید صحبت از مرزهای 1919 نیست چون تا اینجا كه مورد بحث ماست، هنوز حدودهای تازه لهستان تعیین و تثبیت نشده است.

در نتیجه، ابهامی بر سراسر این منطقه از اروپا حاكم است. زیرا برای فرماندهی عالی ارتش آلمان كه پیوسته به مرزهای سال 1914 می اندیشد، فلان جنبش عصیان آمیز به مثابه شورشی است مشتحق مجازات شدید؛ در حالیكه برای لهستانی ها كه به مرزهای تازه خود می اندیشند، همان شورش چیزی نیست جز بدست آوردن مالكیت استانی كه متفقین وعده داده اند.

در آغاز سال 1918، انهدام امپراتوری تزارها، روسیه را ناگزیر به عقد پیمان صلح جداگانه ای با آلمان می سازد.

بر اساس عهدنامه برست- لیتوفسك، روسیه یكسره از لهستانی، لیتوانی، كورلاند، استونی و لیتونی صرفنظر كرده و به رومانی اجازه می‌دهد دولتی مستقل تشكیل دهد. بدین ترتیب روسیه از بالتیك و دریای سیاه رانده می شود و نتیجه تمامی كوشش های پطر كبیر و كاترین دوم بر باد رفته بنظر می رسد.

امپراتوری های مركز اروپا، بمنظور تقسیم كردن نیروهای بلشویكی، به شتاب استقلال اوكراین را به رسمیت می شناسد و پیمانی جداگانه میان هیأت نمایندگی اتریش آلمانو نمایندگان اوركاین كه به همین منظور از «كی یف» اعزام شده اند امضاء می شود.

به محض امضای پیمان، امپراتوریهای مركزی به بهانه «كمك به متحدان تازه خود، یك قیمومیت نظامی بر اوركاین مستقر می سازند.

در واقع، طرح های آلمان دامنه ای وسیع دارند. شور و شوق ناگهانی درهم شكستن ارتش های تزاری، آرزوی باز كردن راهی بسوی بین النهرین و عربستان و بعد حركت بسوی باكو و ایران را در دل آلمانی ها برانگیخته است و به همین دلیل آنها در دست داشتن قطعی اوكراین را ضرور می دانند. مگر سخنان اخیر ژنرال گرونر كه گفته بود تا زمانی كه انگلستان پیشروی آلمان را در غرب مانع می شود، نفع حیاتی آلمان این كشور را ناگزیر می سازد كه به سوی اوكراین و هندوستان رو كند از خاطرها رفته است؟

این موضوع كه ستاد فرماندهی ارتش آلمان می تواند در بهار 1918، چنین طرحهائی پی ریزی كند، خود نشان می‌دهد كه خوش بینی او چقدر زیاد است و تا چه پایه، خود را از تهدید شكست دور احساس می‌كند.

بر اساس معاهده برست- لیتوفسك، اوكراین می بایستی یك میلیون تن گندم برای امپراتوریهای مركز تهیه كند لیكن دهقانان روسی سرسختی نشان می دادند و اغلب، تهیه گندم از راه تهدید اسلحه ضرورت می یافت.

این صدای گرفته و خشن، كه گاه تا حد غرش اوج می گیرد و بروی شنوندگان خویش سیلابی از كلمات فرو می ریزد، كلماتی كه در آن همه چیز هست: نظراتی راجع به آلمان جاودان، خجلت و شرمسازی شكست، آینده وسیع و نامحدود كشور اگر پاكی و خلوص نژاد آن حفظ شود و فضای لازم برای شكفتگی خویش بدست آورد؛ این صدا كه، هموطنان خود را دعوت می‌كند كه مبارزه را ادامه دهند «تا روزی كه صاحب یك رایش تازه، وسیع تر و مقتدرتر از آنكه اینك منهدم شده است، بشوند» صدای آدلف هیتلر Adolf Hitler است.

او روز بیستم آوریل 1889، در برونو Braunau بر كرانه رودخانه این Inn كه شهر كوچكی است از اتریش با 12000 نفر جمعیت و در كنار المان، متولد می شود و سومین فرزند الوئیس هیتلر Alois Hitler كارمند دونپایه سازمان گمرك امپراتور فرانسوا ژوزف و كلارا پولز Clara Poelz یكی از دهاتیان قریه اشپیتال Spital است.

رودخانه «این» در تمام مسیر تحتانی خود تا پاسو Passau- نقطه ای كه به شط دانوب می ریزد- مرز آلمان و اتریش را تشكیل می‌دهد. لیكن در دو سوی رودخانه، مردم مثل هم اند. قیافه ای مشابه، اخلاق و عاداتی یكسان و زبانی مشترك دارند، بطوریكه ادلف كوچك از خود می پرسد كه وجود این مانع در میان دو ملت واحد چه معنائی دارد، چرا هر دو به یك كشور تعلق ندارند؟ برای روح كودكانه او این موضوع معمای كشف نشده ای است… بعدها تولد خویش را در برونو یك مشیت الهی می یابد:«این شهر كوچك در مرز دو دولت آلمانی جا گرفته كه تجدید وحدتشان، از هر طریق، وظیفه ای است بر عهده نسل رو به رشد هر دو كشور…چون انسانهائی كه از یك خون اند باید یك وطن داشته باشند.»

لیكن این آرزوها هنوز در ژرفای آینده ای دور دست فرو رفته اند…

در سال 1895، آلوئیس هیتلر بازنشسته می شود و پسر خود آدولف را كه شش ساله است به مدرسه ابتدایی فیشل هام Fischlhamm قریه ای در چند كیلومتری جنوب غربی لینز Linz می فرستد. لیكن در سالهای بعد، گمرك چی بازنشسته- شاید بخاطر خلق و خوی تنوع طلب خویش چند بار جا عوض می‌كند بی آنكه در جائی ثابت بماند. تا سن پانزده سالگی، آدولف هفت بار تغییر مكان می‌دهد و در پنج مدرسه مختلف درس می خواند. مدت دو سال، در دیر مذهبی لامباخ Lambach كه پدرش در نزدیكی آن مزرعه ای خریدار كرده است تحصیل می‌كند. در این دیر او عضو دسته «كر» است و درس آواز می گیرد و هنگامی كه كشیش مخصوص را در میان آوای سرودهای مذهبی و ابری از دود كندر می بیند، او را همچون موجودی آسمانی، دور از سایر مردمان دهكده، می یابد. آرزو می‌كند كه شبیه او باشد و اطراف او را نیز هاله ای از عظمت و احترام فرا گیرد. برای رسیدن به این آرزو، تا بدانجا پیش می رود كه فكر وارد شدن به كلیسا را در سر می پروراند. لیكن این الهام دیری نمی پاید. چون گمرك چی چندی بعد مرزعه اش را میفروشد و یكبار دیگر بقصد عزیمت به لئوندیگ Leonding و سوكنت در خانه كوچكی در میان یك باغ تغییر محل می‌دهد.

جاذبه های توریستی جزیره كیش

موقعیت جغرافیایی

جزیره کیش با 90 کیلومتر مربع مساحت یکی از زیبا ترین جزایر خلیج فارس است که در 18 کیلومتری کرانه جنوبی ایران بین مختصات جغرافیایی 53 درجه و 53 دقیقه تا54 درجه و 4 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و 26 درجه و 29دقیقه تا 26 درجه و 35 دقیقه عرض شمالی واقع شده است.

طول جزیره کیش 15 کیلومتر در محور شرقی-غربی و پهنای آن 7 کیلومتر در محور شمالی جنوبی و تقریبابیضی شکل است.

فاصله کیش از راه دریا تا جزیره هندورابی 28 کیلومتر ،تا جزیره فارور 55 کیلومتر ،تا جزیره سیری 87 کیلومتر ، تا جزیره ابوموسی 177 کیلومتر ،تا قشم 225 کیلومتر ، تا بندر عباس 300 کیلومتر، تا چابهار 675 تا بوشهر740 کیلومتر و تا دبی 200 کیلومتر فاصله کیش تا تهران از راه هوائی 1052 کیلومتر و از راه زمینی 1600 کیلومتر فاصله کیش تا اصفهان نیز از راه زمینی 1200 کیلومتر است.

کیش از طبیعتی زیبا و منحصر به فرد بر خوردار است . سواحل آرام با ماسه های مرجانی آب زلال دریا که شفافیت کم نظیر آن امکان مشاهده انواع آبزیان را در عمق چند متری مقدور می سازد پوشش گیاهی مناسب و سر سبزی و طراوت آن به ویژه در هفت ماه از سال چشم اندازی زیبا و تماشائی به آن بخشیده است که سالانه حدود یک میلیون نفر از دوستداران طبیعت و دریا را به سوی خود جلب می کند.

آب و هوا

بیشتر ماههای سال، دارای آب و هوای معتدل است. دی و بهمن خنکترین و تیر و مرداد گرمترین ماههای سال هستند. آمار ثبت شده در طی یک دوره 17 ساله نشان می دهد که پایین ترین دما 8 درجه و بالاترین دمای کیش 45 درجه سانتیگراد می باشد

جاذبه های توریستی کیش

بسیاری از مسافرانی كه به جزیره كیش سفر می كنند، نمی توانند باور كنند كه جزیره در روزگارانی بسیار دور منطقه آبادی بوده و یكی از قطب های تجارت میان چین و اروپا و شمال آفریقا بوده است. گرچه هنوز بررسی های باستان شناسی وسیعی در نقاط مختلف جزیره به عمل نیامده، اما در هر گوشه جزیره می توان آثاری از گذشتگان را مشاهده كرد كه هر كدام یادآور دوران مجد وعظمت این جزیره بوده است. در جریان فعالیت های عمرانی جزیره كیش و در برخی از پژوهش های باستان شناسی محدود گذشته آثاری در سطح جزیره پیدا شده است كه ارزش فراوانی دارد و مجموعه جذابی را تشكیل می دهد كه هم اكنون بخشی از آن در ساختمان كانون هنر در معرض بازدید عموم قرار دارد

سكه های ایرانی و خارجی مربوط به دوره های مختلف تاریخی، ظروف مسی، مفرغی و سفالین، سنگ نوشته های اوایل دوره اسلامی (به خط كوفی)، سنگ قبر و یك عراده توپ از جمله آثاری هستند كه در معرض دید قرار دارند .

تقسیم خراسان و نظام سلسله مراتب جدید شهری در منطقه

مقدمه :

در چند دهه اخیر شهرها با سرعت بیشتری گسترش یافته و به شهرهای بزرگ تبدیل شده اند ، این گسترش در کشورهای در حال توسعه حادتر است . در این میان رشد سریع شهرنشینی در دنیا در هه جا بطور متعادل صورت نگرفته است و بلکه عمدتاً شامل شهرهای بزرگ و پایتختها بوده است . تمرکز جمعیت در شهرهای بزرگ گویای این واقعیت است و حتی در بعضی از کشورها ، جمعیت پایتخت 30% جمعیت کشور را شامل می شود . همواره در سطح جهان تحولات اقتصادی و دخالتهای سیاسی موجب پیدایش قطبهای بزرگ صنعتی و شبکه ای از شهرهای بززرگ و مگالاپلیس ها شده و به این ترتیب نظم فضایی خاصی را در سطوح ناحیه ای ، منطقه ای و ملی بوجود آورده است که نهایتاً منجر به عدم تعادلهای ملی ، منطقه ای و ناحیه ای شده است ، کشور ما نیز در نیم قرن اخیر بخصوص در چند دهه اخیر از این قاعده مستثنی نبوده است و رشد شهرنشینی و افزایش شهرها و جمعیت شهری آن سرعت بیشتری یافته است . افزایش جمعیت شهری و توسعه شهرنشینی تنها ناشی از افزایش طبیعی جمعیت ایران نیست بلکه علی رغم انجام اصطلاحات ارضی که می بایست به پیوند جغرافیایی روستاییان با روستاها منتهی می شد به دلایل متعدد موجب کاهش اهمیت بخش کشاورزی از یک سو و رشد سریع شهرها از سوی دیگر و نتیجه آن ایجاد روند مهاجرتی از روستا به طرف شهرها شد . این امر علاوه بر افزایش جمعیت شهری موجبات ناموزونی در شبکه شهری ایران ، گسیختگی پیوند فضایی شهر و روستا و عدم تعادل در توزیع فضایی جمعیت را فراهم آورد (1)

به طور کلی پیدایش یک شبکه شهری و چگونگی شکل گیری الگوی فضایی آن در یک منطقه یا یک کشور که در طول تاریخ صورت می گیرد با شرایط متعدد اقتصادی ، اجتماعی ، اقلیمی و جغرافیایی مرتبط است در ایران نیز پیدایی شبکه شهری تابع این قاعده بکلی بوده است . شبکه شهری ایران تا چند دهه قبل از همگونی نسبی برخوردار بوده است ، یعنی بدون وجود یک کلانشهر یا متروپل اصلی که همه فعالیت ها را به خود جذب کند و بر شبکه تاثیر خاصی بگذارد ، ارتباط ارگانیکی بین شهرهای کوچک و بزرگ هذ منطقه از یک سو و شهرها و مراکز روستایی آنها از سوی دیگر برقرار بوده است . (2)

بررسی شبکه شهری ایران نشان می دهد که از یک عملکرد سلسله مراتبی برخوردار نبوده و شمار کانونهای زیستی توزیع فضایی و حجم جمعیتی آنها از یک نظام کارکردی سلسله مراتبی تبعیت نمی کند و شبکه شهری همچنان در جهت تمرکزگرایی در حال تحول است . چنین حالتی با شدت و ضعف ولی بطور غالب در ببیشتر مناطق ایران دیده می شود . در مجموع ده شهر بزرگ و متروپل منطقه ای با گرفتن فاصله از شهرهای پایین دست خود و بریدن از پایتخت در نظام شهری ایران گسستگی حاصل کرده اند . (3)

طرح مسأله :

امروزه شهرنشینی به عنوان یکی از نقاط عطف تکامل جوامع بشری و علی رغم دستاوردهای متعدد آن ، متأسفانه مشکلات گوناگون زیست محیطی ، اجتماعی ، فرهنگی و کالبدی را نیز به ارمغان آورده است و از بارزترین ویژگیهای شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه باید به توزیع نامناسب نظام سکونتگاههای شهری استفاده نمود که در اکثر مناطق منجر به شکل گیری مجموعه های نامتعادل در فضای جغرافیایی شده است که خود تبعات خدمات رسانی نامطلوبی را به دنبال دارد و همین عدم تعادلها با تمرکز فعالیتهای اقتصادی و خدماتی در برخی شهرها به عنوان عامل بازدارنده ای در فرا راه توسعه مناطق عمل می نماید . افزایش تعداد شهرهای بزرگ به ضرر شهرهای متوسط بخصوص کوچک و روستا شهرها عمل می کند . اختلاف ناحیه ای و سیاست اداری به این مسائل دامن زده و سیاست اقتصادی نیز عامل مهمی در توزیع نامتعادل سلسله مراتب شهری می باشد ، به همین علت نظام توسعه شهری کشور با مشکلات و تنگناهای اساسی روبرو است . (4)

اهمیت شبکه شهری در جغرافیای سیاسی و اقتصادی و بطور کلی پوشش شهرنشینی یک منطقه به حدی است که نیاز به تأکیدی خاص در این زمینه نیست . از آنجا که شبکه شهری هم به مفهوم فضایی آن یعنی نحوه استقرار و توزیع شهرها ، بر اساس عملکردهای پایه ای آنها هم حاصل و هم علت بسیاری از مسائل و پدیده های شهرنشینی معاصر است لذا شناخت چگونگی این شبکه و تغییرات آن در یک منطقه می تواند روشنگر لااقل بخشی از این مسائل گردد . (5)

شبکه شهری در کشورهای پیشرفته صنعتی به علت وجود عملکردها و فعالیت های سلسله مراتبی در شهرهای مختلف و یکنواختی و همگونی نسبی امکانات اقتصادی ـ اجتماعی و فضایی به صورت کهکشانی است . یعنی روستاهای اطراف یک شهر کوچک خدمات اولیه خود را از این شهر تأمین می کنند . این گونه شهرها با یک شهر متوسط در ارتباطند و در نهایت شهرهای متوسط با شهر بزرگ منطقه در ارتباط متقابل و مستقیم قرار می گیرند . از اینرو پایتخت ها و یا بعضی از متروپل های این کشورها نیز به علت وجود مراکز تصمیم گیری از موقعیت ویژه ای برخوردارند . (6)

کشورهای جهان سوم از جمله کشور ما نیز در دوره پیش سرمایه داری از شبکه شهری همگونتری برخوردار بوده است . یعنی هر منطقه شهر اصلی و میانی خود را داشته است . اما در قرن اخیر با ظهور تحولات ناشی از سرمایه داری پیرامونی که نیاز به فوق تمرکز جزء ذاتی آن بود ( یعنی نیاز به زیر ساخت های گران قیمت و وسیع مانند شبکه های وسیع ارتباطات و تأسیسات و غیره و مراکز تصمیم گیری و مدیریت و وجود متخصصان ) وضعیت این شبکه به هم ریخت و با ایجاد یک یا دو کلانشهر نظام کهکشانی در شبکه شهری مبدل به یک رابطه زنجیره ای شد ، یعنی هر سکونتگاه (خواه روستا یا شهر کوچک و متوسط ) اغلب مستقیم با متروپل منطقه یا کشور در ارتباط قرار می گرفت ، این امر نیز موجب تمرکز بیشتر کلانشهر و از بین رفتن ارتباطات میانی (بین شهرهای کوچک و میانی ) شد . (7)

در ایران نیز به دلیل شرایط و سیاستهای حاکم بر توسعه ملی در طی قرن اخیر ، شاهد رشد سریع و نامتوازن جمعیت شهرنشین کشور بوده ایم و نظام سلسله مراتب نامتعادل با الگوی نخست شهری پایتخت ، مشخصه بارز آن است و عمده این جمعیت شهرنشین در چند ما در شهر منطقه ای و بزرگ متمرکز شده اند . (8)

این شرایط نامطلوب شبکه شهری در مناطق مختلف کشور به وضوح نمایان است . بطوریکه مثلاً در استان خراسان شهر مشهد به یک متروپل تبدیل شده و سیطره کامل سیاسی و اقتصادی بر دیگر شهرهای استان دارد و عملاَ حتی کوچکترین شهرهای استان در بسیاری موارد به طور مستقیم با این متروپل منطقه ای در ارتباط قرار می گیرند . نکته حائز اهمیت در مورد این استان که لزوم پرداختن به شبکه شهری آن را مهمتر جلوه می دهد . تقسیم استان خراسان به سه استان کوچکتر است چه بسا که برنامه ریزی صحیح در شبکه شهری این استانهای جدیدالتأسیس در ابتدای کار می تواند در زمینه ایجاد نظام سلسله مراتبی متعادل در این استانها بسیار مؤثر باشد و یقیناً در گام اول نیاز مبرم به بررسی شرایط فعلی استانها و شرایط پیش از استان خراسان احساس می شود تا شاید بتوان از تجربه ناموفق دیگر استانهای کشور در این زمینه پیشگیری کرد .

محدوده و ویژگیهای طبیعی منطقه مورد مطالعه :

خراسان متشکل از سه استان جدید خراسان رضوی ، شمالی و جنوبی با وسعت 3/247618 کیلومتر مربع و 4531053 نفر جمعیت در سال 1385 در شرق و شمال شرقی ایران قرارا دارد . گستردگی آن بین 30 درجه و 31 دقیقه تا 38 درجه و 17 دقیقه عرض جغرافیایی و 55 درجه و 22 دقیقه تا 61 درجه و 17 دقیقه طول جغرافیایی است . طول متوسط استان به خط مستقیم در جهت شمالی ـ جنوبی Km750 و عرض متوسط آن به خط مستقیم از شرق به غرب km420 است . این استان از شمال و شمال شرقی با جمهوری ترکمنستان و از شرق با افغانستان مرز مشترک دارد از جنوب با استانهای سیستان و بلوچستان ، یزد ، کرمان ، از مغرب با استانهای یزد ، اصفهان ، سمنان و گلستان همجوار می باشد . (9)

موقعیت جغرافیایی

جزیره هرمز HORMOZ

جزیره هرمز در دهانه تنگه هرمز، در مدخل ورودی خلیج فارس از دریای عمان بین تا طول شرقی و تا عرض شمالی واقع شده است. این جزیره را به علت موقع جغرافیایی آن كه در مجاورت با تنگه هرمز قرار دارد، كلید خلیج فارس می دانند. همین موقعیت است كه آن را از نظر سوق الجیشی و بازرگانی از اهمیت خاصی برخوردار كرده است.

جزیره هرمز از شمال غرب به بندرعباس، از جنوب شرق به جزایر قشم و لارك محدود می گردد.

فاصله جزیره هرمز (از محل بندر) تا بندرعباس 71/9 مایل دریایی (18 كیلومتر)، تا جزیره قشم (محل سربندر) 71/9 مایل (18 كیلومتر) و تا جزیره لارك (تا محل اسكله) نیز 71/9 مایل (18 كیلومتر) می باشد.

فاصله این جزیره در نزدیكترین مسیر تا ساحل اصلی كشور 96/2 مایل (5/5 كیلومتر) است. (نقشه شماره 25)

بلندترین نقطه ارتفاعی جزیره 228 متر و پایین ترین نقطه ارتفاعی منحنی صفر است، بنابراین ارتفاع متوسط در جزیره هرمز 114 متر است.

مساحت جزیره

جزیره هرمز به شكل بیضی است، قطر كوچك آن 5/5 و قطر بزرگ آن بین 5/7 تا 9 كیلومتر، و مساحت آن در حدود 45 كیلومتر مربع می‌باشد.

توپوگرافی و ناهمواریها

قسمت اعظم جزیره هرمز ناهموار و عارضه دار است. بلندترین نقطه در این جزیره 228 متر و پایین ترین نقطه ارتفاعی صفر است، بنابراین متوسط ارتفاعات در جزیره هرمز 114 متر می باشد. اگر جزیره هرمز را به دو نیمه شمالی و جنوبی تقسیم، كنیم نیمه جنوبی تماماً تپه ای و ناهموار است و نیمه شمالی آن در قسمت مركزی ناهموار و به سمت شمال از ارتفاعات كاسته شده و سطوح دشتی هموار می شود.

اگر به توپوگرافی جزیره هرمز توجه شود این سطح دشتی به صورت قوسی است كه رأس آن به سمت شمال قرار دارد، از غرب جزیره شروع شده، قسمت شمالی را دور زده و در قسمت شرقی جزیره به پایان می رسد. اگر جزیره به دو نیمه شرقی و غربی تقسیم شود، در سطوح ناهموار در نیمه غربی جزیره ارتفاعات روندی شمال غرب به جنوب شرق داشته، برعكس در نیمه شرقی ارتفاعات دارای روند شمال شرق به جنوب غرب هستند كه این دو روند در بخش مركزی جزیره به طرف جنوب به هم رسیده و تشكیل قوسی را می‌دهند كه رأس آن به سمت جنوب است، درست برعكس قوسی كه سطوح دشتی در این جزیره را در برگرفته است. در قسمت غربی جزیره ساحل به صورت صخره ای است، به سمت جنوب غرب بین خط ساحلی و ارتفاعات پرتگاهی با روند كلی شمال غرب به جنوب شرق وجود دارد كه البته بلافاصله به ساحل ختم نمی شود. این پرتگاه در جنوب جزیره باز به ساحل صخره ای منتهی می شود، طوریكه ساحل غربی و ساحل جنوبی را كه صخره ای هستند، به صورت خطی به هم متصل كرده و باعث شده كه در محدوده جنوب غرب باریكه ای ناهموار بین پرتگاه و خط ساحلی با همان روند پرتگاه به وجود آید. به سمت جنوب شرق و شرق از ارتفاع سواحل كاسته می شود. ساحل هموار به طور كلی بیشتر در نیمه شمالی جزیره به چشم می خورد. جزیره هرمز تقریباً دارای ساختمان متحدالمركزی است و تمام آبراهه‌ها از مركز به اطراف سرازیر می شود.

شبكه زهكشی در جزیره به گونه ای است كه آبراهه ها در بخشهای جنوبی به دلیل شیب توپوگرافی زیاد، بلافاصله به ساحل می رسند، اما در بخشهای غربی، شرقی و شمالی جزیره آبراهه ها، مسیر طولانی‌تری را طی كرده و وارد دریا می شوند.

زمین شناسی و تكتونیك

1) زمین ساخت جزیره هرمز

جزیره هرمز اصولاً یك گنبد نمكی است كه در آن سازندهای آذرین و غالباً آتشفشانی تیپ غالب سنگ شناسی را تشكیل می دهد. جزیره هرمز مكان مشخص سازند معینی به نام سری هرمز است. سری مزبور شامل سنگ نمك و گچ همراه توده ها و قطعات سنگهای رسوبی و آذرین است و مجموعه ای از سنگها را تشكیل می دهد كه شباهتی با هیچ یك از ردیفهای سازند دوران دوم و دوران سوم كه اطراف گنبدهای نمكی را فرا گرفته است، ندارد.

جزیره هرمز ظاهراً دارای ساخت هم مركزی است كه در قسمت میانی آن نمك طعام و در حول آن مخلوطی از نمك و گچ و اندریت قرار گرفته است. تركیبات اخیر به صورت حلقه مانند قرار داشته و انواع مختلف سنگهای آذرین، آهك و شیل را نیز در بردارد. در قسمت جنوبی جزیره بقایای یك پوشش رسوبی دیده می شود كه شامل ماسه سنگ و آهك ماسه سنگی همراه لایه های كنگلومرا و شیل است. این پوشش روی سازندهای نمكی قرار گرفته است.

در تاریخ زمین شناسی هرمز دو جنبش آتشفشانی وجود داشته كه اولی بازیك و احتمالاً قبل از پرمین و دومی اسیدی مربوط به تریاس پیشین است. آتشفشان اسیدی متعلق به یك فاز (جنبش) كششی است فرونشست خشكیها و پیشروی دریایی تریاس را فراهم نموده است.

اختلاف سن سنگهای آتشفشانی و سنگهای تبخیری جزیره هرمز، سنگهای آتشفشانی این جزیره را از سری هرمز مستثنی می سازد. از مطالعه پتروشیمی سنگهای آذرین چنین استنباط می شود كه منشأ ماگماها از ذوب پخش پوسته بوده، یا اگر منشأ آن از جبه باشد مطمئناً در حین بالا آمدن و در مسیر خود با پوسته اسیدی به شدت اختلاط و آغشتگی حاصل كرده است.

كانی سازی سنگهای آتشفشانی سبب شده است كه كانیهای حرارت بالا از قبیل پیروكسن و آمفبیل و كانیهای حرارت پایین و هیدروترمال نظر اولیژیست، كوارتز و پیریت در حفره ها و شكستگیهای سنگهای آذرین تشكیل گردد. همچنین در سنگهای رسوبی قدیمی این جزیره كانیهای درجازا نظیر دولومیت، پیریت و كوارتز به وفور یافت شود.

یكی از كانسارهای قابل توجه و مهم این جزیره اخرا است كه از طریق شستشوی سنگهای آهن دار توسط آبهای نافذ و انتقال اكسید آهن سه ظرفیتی به اعماق زمین حاصل شده است. ژیزمان این كانسارها به صورت توده های بزرگ عدسی شكل است كه در حد فاصل سنگهای تخریبی و برش هتروژن آهندار قرار گرفته است.

2) چینه شناسی جزیره هرمز

1-2) پروتروزئیك و پالئوزوئیك

*سازند هرمز: نام این سازند از نام همین جزیره (هرمز) گرفته شده و دارای گسترش وسیع در جنوب غربی ایران به شكل گنبد نمكی است. سری مزبور شامل سنگ نمك و گچ همراه توده ها و قطعات سنگهای رسوبی و آذرین است و قسمت اعظم جزیره هرمز را در بر گرفته است.

2-2) سنوزوئیك

- نئوژن

* سازند آغاجاری (فارس فوقانی): این سازند از نظر لیتولوژی شامل ماسه سنگهای آهك دار قهوه ای و خاكستری، رگه های گچ، مارن های قرمز و سیلتستون است. در كنتاكت زیرین سازند آغاجاری، مارن های خاكستری و آهك های سازند میشان قرار دارد كه حدبین آنها تدریجی و هم شیب است. سن این سازند از میوسن فوقانی تا پلیوسن تعیین شده است. این سازند به صورت نواری باریك در ساحل جنوبی جزیره از غرب به شرق كشیده شده است.

3-2) كواترنری

به طور كلی آبرفتهای دوران چهارم نواحی ساحلی و بستر رودخانه‌های اتفاقی را در بر می گیرند. ضخامت این آبرفتها متفاوت و از تخریب تشكیلات جزیره به وجود آمده اند. آبرفتهای دوران چهارم در نیمه شمالی جزیره گسترش دارند.

3) ولكانیسم جزیره هرمز

جغرافیای مهاجرت

جهانی شدن و مهاجرتاز دیدگاه اقتصادی، گروهی از كارشناسان و جامعه شناسان معتقدند كه مهاجرت در حقیقت پاسخی است كه به تأخیر روی داده در فرآیند توسعه كشورها داده می شود، زیرا اگر افراد زندگی مطمئنی در كشور خود داشته باشند، به سرزمین و كشور خود وابسته خواهند ماند و در همان محل زندگی خویش را تشكیل و ادامه خواهند داد. ولی اگر امیدی به اصلاح و بهبود شرایط زندگی خویش نداشته باشند، انگیزه كافی برای مهاجرت با هدف دستیابی به زندگی بهتر را خواهند داشت. هر اندازه دستمزدها و فرصت های شغلی بین كشورها یكسان نباشد، گرایش عمومی به مهاجرت افزایش خواهد یافت. مهاجرت را می توان راه حلی دانست كه فرد یا خانواده برای گریز از شرایط نامطلوب زندگی می یابد

تحلیل تاریخی فرایند مهاجرت نشان می دهد كه بین مهاجرت و توسعه در زمینه های گوناگون ارتباط وجود دارد. شكاف بین سطح زندگی افراد همواره عامل و انگیزه اصلی در پدید آمدن جریانهای مهاجرت نیست وانگهی همیشه این گروههای آسیب پذیر جامعه نیستند كه مهاجرت می كنند. در قرن ۱۹ مهاجرتهایی كه بین قاره ها صورت می گرفت در كشورهایی آغاز شد كه انقلاب صنعتی در آنها پدید آمد نه در كشورهای فقیر اروپا. در دهه ۶۰ نیز مهاجرت های اروپایی نخست گریبانگیر مناطق توسعه یافته تر نظیر ایتالیا، اسپانیا و یونان شد.

در واقع آغاز فرآیند توسعه(اعم از ورود اقتصاد تجاری یا راهبرد ملی توسعه) توازن بین جمعیت و اقتصاد را بر هم زد و شرایط را برای جابه جایی كارگران فراهم آورد. به این ترتیب پیش بینی و آینده نگری افرادی را كه تصور می كردند روزی به رفاه دست می یابند، تغییر داد و هزینه جابه جایی آنها را فراهم آورد. بنابراین بدون آن كه سعی كنیم تأثیر سیاستهای مهاجرتی در كشورهای مهاجرپذیر را بر فرآیند مهاجرت كاهش بدهیم، تحلیل اقتصادی كه مبتنی بر مشاهده فرآیند مهاجرت است، اهمیت واقعی نیروهای بازار بالاخص شرایط عرضه و تقاضای نیروی كار در كشورهای مبدأ و مقصد را خاطرنشان می سازد. تحولات ساختاری و تعامل بین شرایط عرضه و تقاضای نیروی كار، به خوبی ظهور جریان مهاجرت را توجیه می كند.

سؤالی كه مطرح می شود این است كه آیا مهارتها قادر به تسهیل شرایط توسعه در كشورهای مبدأ هستند؟ برخی از اقتصاددانان بر این باورند كه مهاجرت را می توان فرآیند تخصیص اعتبار و منابع بین كشورهای مبد أ و مقصد دانست كه هر یك امكانات مختلفی از قبیل نیروی كار متخصص و غیرمتخصص، سرمایه و منابع طبیعی در اختیار دارند. از این رو منابع كسب درآمد در این كشورها متفاوت از یكدیگر خواهد بود. وانگهی مهاجرت در كشورهایی كه با افزایش و انباشت نیروی كار مواجه هستند، باعث افزایش تولید حاشیه ای كسانی می شود كه در آن كشور باقی مانده اند. در نتیجه انتقال دستمزد و حقوق مهاجران به افراد باقی مانده در كشور مبدأ، سطح زندگی این خانواده ها را بالا می برد. به عبارت دیگر مهاجرت عدم تعادل و توازن اقتصادی را كه خود محصول آن است، كاهش می دهد و توسعه را در سطح بین المللی جابه جا می كند.

البته باید بین نتایج مثبت و كوتاه مدت مهاجرت بر سطح درآمد مهاجران و نتایج و پیامدهای مهاجرت بر جمعیت غیرمهاجر تمایز قایل شد. این مسئله نیز باید به گونه ای مشخص شود كه آیا مهاجرت تأثیر قابل ملاحظه ای بر عوامل توسعه بالاخص انباشت سرمایه و رشد فن آوری دارد یا نه؟

به واقع تحلیل های ارائه شده، گواه وجود مكانیسم هایی است كه با آغاز مهاجرت توازن را در بخش های مختلف اقتصادی بر هم می زند. به این ترتیب مهاجرت كه بیشتر برای بهبود شرایط رفاهی مهاجران به كار می رود (كه هدف اولیه مهاجران نیز به شمار می رود) تأثیر محدودی بر عوامل توسعه دارد.

به علاوه، انتقال سرمایه تأثیر دوگانه دارد: در كوتاه مدت، انتقال سرمایه موجب می شود بسیاری از اعضای خانواده مهاجران در كشور مبدأ به زندگی خود ادامه بدهند و در بلندمدت افرادی كه تاكنون رغبتی به مهاجرت نداشتند و نیز خانواده های مهاجران قبلی نیز تصمیم به مهاجرت می گیرند. تاریخ مهاجرت ها گواه این مدعی است كه هر گونه رابطه مثبت بین مهاجرت و توسعه مستلزم وجود برخی نهادها و بازاریابی(نظیر بازار كار، سرمایه و اعتبار) است كه عموماً نیز وجود ندارند و فقدان آنها یكی از دلایل مهاجرت به خارج از كشور می باشد. وانگهی چنین رابطه ای مستلزم برخورداری از سیاستهای توسعه مناسبی است و امكان بهره وری مطلوب از انباشت سرمایه مهاجران را فراهم می آورد. به این ترتیب مهاجرت بین المللی اروپاییان به كشورهای شمال آمریكا در كنار عواملی نظیر تجارت و جریان یافتن سرمایه ، عامل مهمی در همگرایی دستمزدهای واقعی بین ساكنان و مردم این دو قاره به شمار می رود. مهاجرتهای انجام گرفته از جانب كشورهای جنوب قاره اروپا به سمت كشورهای صنعتی اروپایی پس از جنگ جهانی دوم كاهش اختلاف درآمدها، مشاركت ویژه كشورها به همگرایی اقتصادی، آزادسازی تجاری و جریان یافتن سرمایه به دنبال داشت.
جهانی شدن و مهاجرت